Leeswijzer
Toen mijn kinderen nog jong waren was het ieder jaar een hele klus om sinterklaasboeken te vinden zonder stereotype koloniale representaties van zwarte piet(en) in de tekst- en of de illustraties. Daarom ben ik in 2012 begonnen met het verzamelen en bijhouden van zwarte-piet-vrije sinterklaasboeken. Elk jaar maak ik de balans op, aangevuld met de nieuwste publicaties en deel ik dit unieke overzicht in november op Spinzi.
In de sinterklaasboeken van dit overzicht kom je geschminkte gekleurde pieten, pieten met roetvegen, witte pieten, pieten zonder schmink of helemaal geen pieten tegen. Er komen geen zwarte pieten in de tekst en illustraties voor, met uitzondering van sinterklaasboeken die het zwart verdriet van zwarte piet in een educatieve context expliciet behandelen.
De lijst biedt een overzicht aan sinterklaasboeken waarmee je een zwarte-piet-vrij Sinterklaasfeest kunt vieren: thuis, op school, op de vve, de bso en de nso. De titels die zijn opgenomen in dit overzicht zijn niet beoordeeld op hun literaire of beeldkwaliteit. De toelichtingen die erbij staan zijn bedoeld als leeswijzers: er wordt vermeld hoe de representatie van piet in het sinterklaasboek eruit ziet.
Het overzicht is geschikt voor ouders, verzorgers, oppassers, voorlezers, leesconsulenten, inkopers en collectiespecialisten van (school)bibliotheken, leerkrachten, kinderopvang- en pedagogisch medewerkers, kinderboekverkopers en cultuureducatieve en D&I organisaties die op zoek zijn naar sinterklaasboeken zonder zwarte piet.
De Sinterklaasleeswijzer 2021 kun je gratis downloaden via de downloadknop. Verspreid deze gerust onder geinteresseerden. Een vollediger en uitgebreid overzicht 2000-2021 vind je hieronder online.
Op de site feestvoorallekinderen.nl vind je nog meer tips, handvatten en inclusieve Sinterklaaspakketten waarmee je een Sinterklaasfeest kunt vieren voor alle kinderen.
DISCLAIMER
Niet elk sinterklaasboek zonder zwarte piet is automatisch een inclusief sinterklaasboek met betrekking tot de representatie van de personages en de makers. In sommige sinterklaasboeken komen bijvoorbeeld geen personages van kleur voor en in het merendeel van de huidige sinterklaasboeken spelen mensen (volwassen en kinderen) van kleur geen hoofdrol.
© Spinzi, 2012-2021. Bij gebruik van deze lijst voor gedrukte en digitale publicatie of anderszins, graag copyright of bronvermelding Spinzi vermelden. Ook als u een gedeelde boekenlijst aanvult met naslag uit deze publicatie of vice versa.
Overzicht Sinterklaasboeken zonder zwarte pieten 2000-2021
Publicaties 2021
Dikkie Dik wacht op Sinterklaas (2+)
Uitgeverij: Gottmer
Pieten: in dit prentenboek komen geen pieten voor. Teddybeer draagt een baret met een veer.
Status: leverbaar
De Schminkpietjes (4+)
Uitgeverij: Moon, 2021
Pieten: bont gekleurde geschminkte pieten en een roetveegpiet.
Status: leverbaar
Een schip vol Sinterklazen (3+)
Uitgeverij: Levendig Uitgever, 2021
Representatie: in dit prentenboek komen geen pieten voor. De Sint heeft daarvoor in de plaats hulpklazen die in verschillende tinten huidskleuren zijn geillustreerd.
Adviesleeftijd: 3+ jaar
Status: leverbaar
Pietje, moet je plassen? (3+)
Uitgeverij: Gottmer, 2021
Representatie: Thomas (hoofdpersonage) en alle andere kinderen zijn pieten. Ze worden in de illustraties weergegeven met lichte subtiele roetvegen op hun wangen waarbij hun eigen verschillende huidskleuren duidelijker te zien zijn dan de roetvegen.
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 3+
Status: leverbaar
De dappere ridster – Sint zit vast! (6+)
Uitgeverij: Van Holkema & Warendorf, 2021
Representatie: de pieten (kinderen) worden weergegeven in hun natuurlijke huidskleur zonder schmink of roetvegen en zonder page-/pietenkleding.
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 6+
Status: leverbaar
Dag Sinterklaas – Het grote voorleesboek (4+)
Uitgeverij: Lannoo, 2021
Representatie: roetveegpiet
DISCLAIMER: let op, dit boek is doorgegeven door de uitgeverij als zwarte piet vrij maar heb ik nog niet binnen voor screening
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 4+
Status: leverbaar
Klaas de kat en het raadsel van Sinterklaas (4+)
Uitgeverij: De Vier Windstreken, 2021
Representatie: in de tekst komen geen zwarte pieten voor; in de illustraties zijn de gezichten van de pieten verborgen.
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 4+
Status: leverbaar
De Pieto-toets (6+)
Uitgeverij: Querido, 2021
Representatie: in de tekst komen geen zwarte pieten voor; in de illustraties worden de pieten (kinderen) zonder schmink en een enkele met roetvegen weergegeven.
Status: leverbaar
Buitengewone Sinterklaasverhalen (8+)
Uitgeverij: Pelckmans, 2021
Representatie: geen zwarte pieten in de tekst en illustraties.
Status: leverbaar
Sinterklaas ABC (4+)
Uitgeverij: Ploegsma, 2021
Pieten: ongeschminkt in natuurlijke verschillende huidskleuren en roetvoegen
Status: leverbaar
Leren lezen zoekboek – Wat zit er in die zak? (4+)
Uitgeverij: Zwijsen, 2021
Pieten: roetvegen
People of Colour: aanwezig
Status: leverbaar
Publicaties 2020
De heerlijkste
5 december in vijfhonderdvier-
enzeventig jaar (4+)
Noëlle Smit
Querido, eerste druk 2020
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 4+
Representatie: Sinterklaasverhaal met Piet zonder schmink. De hoofdpersonages zijn een (witte) Sinterklaas en een (witte) Piet (kind).
EAN 9789045125350
Status: leverbaar.
Sinterklaasliedjes (4+)
Lemniscaat, eerste druk 2020
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 4+
Representatie: liedjesprentenboek zonder zwarte piet in de tekst en met ongeschminkte en roetveegpietjes (kinderen) in de illustraties. De hoofdpersonages in de illustraties zijn een groep kinderen van allerlei komaf verkleed als pietjes.
EAN 9789047712213
Status: leverbaar.
op zoek naar een sint (6+)
Pim Lammers en Hugo van Look
Zwijsen, eerste druk 2020
Adviesleeftijd van de uitgeverij:
AVI M3 (6-7 jaar)
Representatie: Sinterklaasverhaal zonder piet(en). De hoofdpersonages zijn Faat (kind) en Jaap (kind).
EAN 9789048738441
Status: leverbaar.
aadje piraatje en de stoomboot van sinterklaas (3+)
Sieb Posthuma
Gottmer, adviesleeftijd van de uitgeverij: 3+ jaar
Representatie: getipt door een lezer, (nog) niet persoonlijk gescreend. Dit betreft een heruitgave waarin de kleur van de helper is aangepast. Dit verschilt met de uitgave van 2018.
Status: leverbaar.
De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas
Maarten Streefland
Hernieuwde druk van de eerste druk uit 2013, met een andere illustrator.
Representatie: behandelt expliciet het zwart verdriet aan zwarte piet. De pieten worden uiteindelijk allemaal geschminkt in een andere kleur.
Status: leverbaar.
ik help…de sint (3+)
Standaarduitgeverij, 2020
Representatie: de pieten zijn kinderen en worden in verschillende natuurlijke huidskleuren weergegeven. Iets over de helft van het boek wordt een pietje met lichte roetvegen weergegeven nadat hij pakjes door de schoorstenen heeft gebracht.
Status: leverbaar
Dag, Sinterklaasje (3-7 jaar)
Uitgeverij: Van Holkema & Warendorf, herziene uitgave 2020 (oorspronkelijke uitgave 1983)
Representatie: in de tekst wordt er verwezen naar kleurenpieten, pieten zonder roetvegen en pieten met roetvoegen. In de illustraties worden de pieten (kinderen) weergegeven zonder schmink en zonder roetvegen.
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 3-7 jaar
Status:leverbaar
Fien en Teun Spelen Sinterklaas en Pietje (1+)
I.o.v. Van Hoorne Entertainment BV i.s.m. Uitgeverij Witte Leeuw
Pieten: ongeschminkt en met roetvoegen
People of Colour: nee, geen POC personages aanwezig in het boek
Status: leverbaar
publicaties 2019
supersint
Martijn van der Linden
Leopold, eerste druk 2019
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 4+
Representatie: Sinterklaasverhaal zonder pieten in tekst en beeld. De hoofdpersonages zijn Marie (kind) en (witte) Sinterklaas. De bijpersonages zijn van verschillende afkomsten.
Disclaimer: op één pagina buigt een prins met een getinte (bruine) huidskleur voor de witte Sint. Dit is een problematisch beeld. SuperSint is de ‘witte redder’ in dit verhaal.
EAN 9789025878160
Status: leverbaar.
boer boris – een paard voor sintreklaas
Philip Hopman
Gottmer, eerste druk 2019
Adviesleeftijd van de uitgeverij: 3+
Representatie: Sinterklaasverhaal zonder pieten in het verhaal (tekst). Het hoofdpersonage is boer Boris. In de illustraties zien we tegen het einde twee kinderen verkleed als pieten zonder schmink voor de kachel en (heel veel) schoenen liedjes zingen. Op de laatste geïllustreerde pagina zonder tekst, helpen de (niet zwart geschminkte) pieten Sinterklaas ’s nachts kadootjes via de daken en schoorstenen uit te delen.
EAN 9789025771935
Status: leverbaar.
Daar is Sinterklaas!
Saskia Halfmouw
Ploegsma, eerste druk 2019
Adviesleeftijd van de uitgeverij:
3-6 jaar
Representatie: Sinterklaasverhaal met ongeschminkte en roetveegpieten. Hoofdpersonages zijn Hanna (kind) en Tijs (kind.
EAN 9789021679716
Status: leverbaar.
Sinterklaas en de circuspieten
Memphis Belle International Amsterdam B., adviesleeftijd van de uitgeverij: 4+ jaar
Representatie: (circus)pieten zonder schmink.
EAN 9789059247208
Status: leverbaar.
publicaties 2018
het verhaal van sinterklaas
Emanuel Wiemands
Rubinstein, adviesleeftijd van de uitgeverij: 3-7 jaar
Representatie: pieten (kinderen) zonder schmink en zonder roetvegen.
Sneakpreview.
EAN 9789047626657
Status: leverbaar.
Kolletje en Dirk. O, kom er eens kijken…
Natascha Stenvert
Luitingh-Slijthoff, adviesleeftijd van de uitgeverij: 4-7 jaar
Representatie: de pieten zijn prinsessen en prinsen met verschillende huidskleuren zonder schmink en zonder roetvoegen. Zo is er bijvoorbeeld een pakjesprins, een pepernotenprinses, een rijmprins en wegwijsprinses.
EAN 9789024583089
Status: leverbaar.
Piet en Sint
en het Slimme kind
Querido, adviesleeftijd van de uitgeverij: 4-6 jaar
Representatie:
witte piet met roetvoegen.
EAN 789021414911
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
wie durft? zegt sinterklaas
Barbara de Wolf
Levendig, adviesleeftijd van de uitgeverij: 4-6 jaar
Representatie: de pieten zijn (ongeschminkte) katten in verschillende kleuren en grijze muizen
EAN 9789491740565
Status: leverbaar.
Disclaimer: aan het begin van het verhaal zijn de katten zwart. Daarna hebben de katten allerlei andere kleuren. Het kan zijn dat de makers hiermee subtiel verwijzen naar de verandering van het uiterlijk van (zwarte) piet. Wat betreft stereotypen: de zwarte katten zijn niet geschminkt, dragen geen ronde gouden oorbellen en dragen geen kroeshaarpruiken.
Dadoe Pakjesavond (2+)
Uitgeverij: Witte leeuw, 2018
Adviesleeftijd: 2-5 jaar
Pieten: zonder schmink en roetvegen
Status: leverbaar
Publicaties 2017
wie is sint?
Mylo Freeman
Zwijsen, adviesleeftijd van de uitgeverij: AVI M3
Toneelleesboek
Representatie: pieten in eigen huidskleur zonder roetvegen.
EAN 9789048733118
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
het huis van sinterklaas
Marieke Nelissen
Gottmer, adviesleeftijd van de uitgeverij: 0-4 jaar
Representatie: pieten in allerlei kleuren, zonder kroeshaar en zonder gouden oorbellen.
EAN 9789025767723
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
het sinterklaas meezingboek
Publicaties 2016
de zus van sinterklaas
Elizabet Vuković
Gottmer, adviesleeftijd van de uitgeverij: 4-6 jaar
Representatie:
ongeschminkte pieten.
EAN 9789025766160
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
het kleinste pietje
Hoogland & Van Klaveren, adviesleeftijd van de uitgeverij:
5-8 jaar
Representatie: ongeschminkte pieten en pieten geschminkt in allerlei bonte kleuren (behalve zwart).
EAN 9789089672018
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
de vrienden van sinterklaas
Harmen van Straaten
Hoogland & Van Klaveren, adviesleeftijd van de uitgeverij:
4-7 jaar
Representatie: ongeschminkte pieten en pieten geschminkt in allerlei bonte kleuren (behalve zwart).
EAN 9789089671707
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
Zoekboek Rik en de Sint (2+)
Uitgeverij: Su Kids & Digits
Representatie: pieten met roetvegen.
publicaties 2015
sinterklaas is een snoeperd
Job van Gelder
Blue in green publisher
(Jumbo serie),
adviesleeftijd van de uitgeverij:
4-7 jaar (AVI M3)
Representatie: (Spaanse) pieten met roetvegen.
EAN 9789082255041
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
Publicaties 2014
snelle piet ging uit fietsen
en Geertje Aalders
Liedjesprentenboek met CD met nieuwe en aangepaste sinterklaasliedjes.
Gottmer, adviesleeftijd van de uitgeverij: 1-3 jaar
Representatie: nieuwe en aangepaste ‘zwarte pietvrije’ Sinterklaasliedjes. Op de CD-cover wordt een wit pietje met sproetjesroetvegen afgebeeld zonder kroeshaar en zonder gouden ringoorbellen.
EAN 9789025759520
Status: leverbaar.
hoe piet kleur kreeg
en Minke Willemse
Saam, adviesleeftijd van de uitgeverij: 7-10 jaar
Representatie: zwarte pieten veranderen in bonte gekleurde (niet zwarte) geschminkte pieten.
EAN 9789082131499
Status: leverbaar.
prinses arabella
en de sint
De Eenhoorn, adviesleeftijd van de uitgeverij: 4-6 jaar
Representatie: ongeschminkte pietjes zonder roetvegen. De in vrolijk gekleurde pietenpakken verkleedde kinderen worden in hun natuurlijke huidskleur weergegeven.
EAN 9789058389725
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
sinterklaasje kom maar binnen. sinterklaasliedjes van nu.
en Nynke Talsma
Ploegsma, adviesleeftijd van de uitgeverij: 3-7 jaar
Representatie: liedjesprentenboek waarin Sinterklaasliedjes zijn aangepast met als doel zwarte piet stereotyperingen er uit te halen. De 2e druk is een vernieuwde uitgave van de 1e druk uit 2014: Sinterklaasje kom maar binnen met je Piet + CD. In de hernieuwde uitgave zijn gewijzigd het voorwoord, de boekomslag en in plaats van een CD een Spotify-speellijst.
EAN 9789021679075
Status: leverbaar.
de pieten maken het bont
en Nynke Talsma
Clavis, adviesleeftijd van de uitgeverij: 3-6 jaar
Representatie: bont gekleurde (iet zwart) geschminkte pieten zonder kroeshaarpruiken en gouden ringoorbellen.
EAN 9789044823608
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
Altijd feest! Samen de feesten van het jaar vieren.
en Hans Kuyper
Ploegsma, adviesleeftijd van de uitgeverij: 4-12 jaar
Representatie: dit kinderboek gaat over allerlei soorten feesten. Van Suikerfeest tot Oud & Nieuw naar het Chanoeka en Keti Koti. Het Sinterklaasfeest komt er ook in voor. De kleur van de pieten wordt in de tekst niet benoemd; op de kaft is een wit pietje met roetvoegen afgebeeld.
EAN 9789021673080
Status: leverbaar.
SinterWoezel en Pietje Pip (2+)
Uitgeverij: Dromenjager en Uitgeverij Leopold, 2014
Representatie: Pietje pip heeft roetvoegen.
publicaties 2013
lola’s sint
Luna Productions, adviesleeftijd van de uitgeverij: 3-8 jaar
Representatie: ongeschminkte pieten met roetvegen.
EAN 9789082097504
Status: momenteel niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
de vrolijkste verjaardag van sinterklaas
en Helen Fermate
Representatie: behandelt expliciet het zwart verdriet aan zwarte piet. De pieten worden uiteindelijk allemaal geschminkt in een andere kleur.
EAN 9789462034686
Status: deze druk is niet (meer) leverbaar. Mogelijk vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek. Er is een hernieuwde druk in 2020 verschenen.
publicaties 2007
pomtidom viert sinterklaas
Kim van Kooten &
Noëlle Smit
In dit Sinterklaasverhaal spelen pieten geen rol in het verhaal noch in de illustraties. Door Kim van Kooten (tekst) en Noëlle Smit (illustraties).Oorspronkelijk uitgegeven door Uitgeverij Blue in Green Publishing in het kader van de toenmalige jaarlijkse C1000 Sinterklaasprentenboekenserie Douwe Egberts 2007, deel I).
Opnieuw uitgegeven onder titel van Pomtidom viert Sinterklaas door Gottmer in 2009.EAN 9789025745554
Status: leverbaar
Publicatie 2000: Het allereerste (zwarte pietvrije) moderne Sinterklaasboek
Het pietenboek – arend van dam en annette fienieg
Van Holkema en Warendorf, 2000
Het Pietenboek (2000) is de aangepaste vernieuwde uitgave van Het Pietenboek (1989). In de uitgave van 2000 zijn de pieten geschminkt in verschillende kleuren (behalve zwart). Het Pietenboek van Arend van Dam was het allereerste Sinterklaasboek dat het stereotype beeld van zwarte piet en de traditie dat pieten zwart zouden moeten zijn ter discussie stelde en poogde te doorbreken. Wel hebben de pieten in de illustraties nog steeds allemaal gekruld (kroes)haar.
Toelichting van de schrijver destijds: “Het idee: als er hier en daar een gekleurde piet opduikt, relativeert dat de hardnekkig in stand gehouden mythe dat pieten zwart moeten zijn.”
Let op: de uitgave van 1989 bevat ondanks deze eerste vooruitstrevende poging wel stereotype zwarte pieten in de illustraties. Daarom wordt in dit zwarte pietvrije Sinterklaaskinderboekenoverzicht naar de uitgaven vanaf 2000 verwezen.
Status: niet meer leverbaar. Mogelijk nog vindbaar via tweedehandskanalen of de (school)bibliotheek.
Aanvullende SINTERKLAASLITERATUUR VOOR (JONG)VOLWASSENEN
de neukpiet – of: hoe ik mijn ware zelf vond en per ongeluk een rassenoorlog ontketende (2020)
Gonzalo Fernandez
Illustratoren:
Brian Elstak
Fiona Luijenhuis
Victor Meijer
Wide Vercnocke
Lucky Versloot
Hedy Tjin
Bijdragen van:
Howard Komproe
Gershwin Bonevacia
Das Mag, 2020.
Satirische coming-of-age comic voor (jong)volwassenen. Niet geschikt voor kinderen.
EAN 9789493168749
Status: leverbaar.
PIET, HANDBOEK VOOR EEN MODERNE SINTERKLAASVIERING (2015)
Uitgeverij Noturban, 2015
EAN 9789082456004
Paperback & digitaal, 196 pagina’s.
Een (gratis) digitale integrale versie is hier beschikbaar.or
sinterklaasje, kom maar binnen zonder knecht (1998)
Uitgeverij Epo (1998).
Status: niet meer leverbaar. Ik ben om sentimentele redenen al heel lang op zoek naar dit boek. Heeft u een fysiek exemplaar liggen? Ik neem deze graag van u over. Neem contact met mij op via het contactformulier.
Een (gratis) digitale integrale versie is hier beschikbaar.
het geheime boek van sinterklaas
Sassafras De Bruyn
Uitgeverij Rubinstein, eerste druk 2019
Adviesleeftijd van de uitgeverij: voor kinderen die oud genoeg zijn om het geheim van/over Sinterklaas te weten (10+)*
Inhoud: het geheime boek van Sinterklaas is een historisch kinderboek over de verschillende herkomsten van Sinterklaas in verschillende landen. Naar het ontstaan en de oorsprong van zwarte piet wordt gegist aan de hand van drie historische theorieën (vanaf pagina 75).
Representatie: let op, de stereotype zwarte piet wordt in dit boek afgebeeld, zij het in historische context, alsmede de nieuwe modernere uitingen van pieten.
*Leeftijd: dit boek is niet geschikt voor jonge kinderen. Voor de iets oudere kinderen (10+) zal er uitleg en een pedagogisch verantwoorde veilige leesomgeving gecreeerd moeten worden vanwege de kwetsende en stereotype inhoud in de tekst en illustraties. Dit is noodzakelijk voor het kinderbrein dat alles letterlijk neemt en nog niet in abstractie kan denken. Het boek is meer geschikt om het gesprek en de discussie over discriminatie en koloniale stereotype beeldvorming met volwassenen of oudere kinderen / jongeren te voeren.
Kritiek: er klinkt ook kritiek dat het boek vanuit een white gaze geschreven is. Dat maakt het boek ook interessant als onderzoeksonderwerp op zich zelf of voor een cultuurcritische analyse / gesprek.
Bekroningen: Zilveren Griffel 2020.
EAN 9789461319937
Status: leverbaar.
voorzichtige (halve) pogingen
Donald Duck Sint special (2014)
Een voorzichtige introductie met 1 roetpiet. De rest van de pieten zijn traditioneel raciaal zwart geschminkt. Walt Disney, november 2014.
Alleen maar stoute kinderen – Robert Vuisje en Heleen Brulot (2014)
Een compromis van gekleurde én zwarte pieten in de illustraties. In de tekst komen geen zwarte pieten voor, wel in de illustraties. Robert Vuijsje (tekst) en Heleen Brulot (illustraties). Uitgeverij Leopold, 9 oktober 2014.
Laatste update van dit overzicht: 16 november 2021
Zichtexemplaren
Zichtexemplaren van moderne Sinterklaasboeken toesturen? Dat kan. Neem voor het postadres contact op via het contactformulier.
Spinzi - Emancipatie, representatie en diversiteit in kinderboeken 
Hoi! Ik zie deze er zo gauw niet bij staan: https://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.398908729.html/sinterklaas-is-een-snoeperd/.
LikeGeliked door 1 persoon
Complimenten voor het werk en de overzichten.
LikeGeliked door 1 persoon
Dank je, Ellen!
LikeLike