Twee jaar geleden uitgekomen, doch immer relevant. Het vuistdikke naslagwerk, 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, is vooralsnog misschien wel het mooiste boek denkbaar als het gaat om een ode aan en verdieping in autonome, krachtige vrouwen. Boek of naslagwerk zijn zelfs duidingen die hier de dekking niet laden. Tien jaar deed historica Els Kloek er over met haar redactieteam, meer dan driehonderd auteurs en velen anderen, om dit levenswerk te voltooien. Het resultaat? Prachtige portretten van bekende en minder bekende vrouwen, overgeleverd uit de middeleeuwen tot en met de twintigste eeuw.
Uiterst zorgvuldig zijn de lemmata opgetekend en de rubrieken gelukkig niet clichématig. Naast de adel, elite en politiek, dicht- en letterkunde is bijvoorbeeld ook gekozen voor avontuur en sensatie (denk aan dievegges). Kleine symbolen categoriseren en sieren de 1001 lemmata die je vertellen in welke dimensie(s) van het sociaal maatschappelijk leven het historisch vrouwenfiguur een emancipatorische weg plaveide, dan wel opzien baarde.
Van uitvoering tot indeling, van symboolgebruik tot registers, van de bijna miljoen woorden tot en met de bijna duizend afbeeldingen, van de vrouwen die geadopteerd zijn door de crowdfunders tot zelfs de vermelding van welke historische vrouwen het niet haalden: er is weinig aan dit boek dat niet voelt als kloppend. De enige ongemakkelijke vraag welks dierbare vriendin verontwaardigd opwierp toen ik haar dol enthousiast 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis liet zien, was: waar zijn de zwarte vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis?
Het register op rubriek biedt numeriek gezien enig antwoord. Welgeteld zijn dat in de middeleeuwen 0, in de zeventiende eeuw 14, in de achttiende eeuw 13, in de negentiende eeuw 6 en in de twintigste eeuw 4 vrouwen uit de koloniën. Dat is relatief gezien niet veel. Wellicht dat een verklaring voor deze onderrepresentatie gelegen ligt in de historisch verankerde positie van zwarte vrouwen in de Nederlandse geschiedenis, alsmede het ontbreken van historisch gedocumenteerde gegevens hieromtrent. Els Kloek, zal het weten.
Sinds maart 2014 werkt Kloek overigens met haar team aan een vervolg op 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, nu met de uitdaging 1001 vrouwen uit de 20ste eeuw te portretteren. Wellicht treffen we hierin meer aandacht voor emancipatie en etniciteit.
Toch ben ik, gevoelig voor het geromantiseerd verleden, verknocht en verkocht aan dit boek en haar verhalen. Gelijk de ongekende hoge oplagen van de IKEA en de Bijbel, zou je wensen dat iedereen 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis in huis heeft. Bij mij ligt zij naast mijn bed. Op mijn nachtkastje, waar via de lemmata de sporen van ons verleden en de eigenzinnige vrouwen die daarin iets hebben betekend in de denkbeeldige vijvers van het voorstellingsvermogen weer tot leven komen.
Specificaties
Titel: 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis
Samengesteld door: Els Kloek, met medewerking van Anna de Haas
Beeld onderzoek: Fernie Maas
Uitgeverij: Vantilt, Nijmegen
Eerste druk: februari 2013, 2e druk maart 2013, 3e druk oktober 2013
ISBN: 978 94 6004 1419
Kopen: (liefst) bij je lokale boekhandel of bol
Meer info op het web: www.1001-vrouwen.nl
Spinzi - Emancipatie, representatie en diversiteit in kinderboeken 