Rosa Parks is de nieuwste publicatie in de geëmancipeerde prentenboekenserie Van klein tot Groots waar mijn hart iets sneller van gaat kloppen. In deze serie van uitgeverij De Vier Windstreken staan krachtige belangrijke vrouwelijke rolmodellen centraal uit de (recente) wereldgeschiedenis. Eerder in deze vertaalde serie verschenen Anne Frank, Audrey Hepburn, Coco Chanel, Frida Cahlo en Marie Curie. Rosa Parks is de eerste in de serie die gaat over een zwart vrouwelijk rolmodel en vertelt het levensverhaal over de befaamde gelijknamige burgerrechtenactivist die door haar volharding, moedig en waardig verzet uiteindelijk een hele Afro-Amerikaanse beweging1 op gang bracht die grondwettelijk een einde maakte aan de rassensegregatie in de Verenigde Staten in de jaren ’60. 
Het prentenboekverhaal over Rosa Parks (1913-2005) is een aanwinst voor het aanbod van diverse en inclusieve kinderboeken in Nederland door het verhaal dat het vertelt. Ze is een zwart vrouwelijk rolmodel die zich met succes heeft ingezet in de strijd tegen racisme, rassenscheiding en ongelijkheid, maar toch zijn er veel kinderen in Nederland die deze recente geschiedenis (nog) niet kennen. Dit prentenboek geeft kinderen het gevecht tegen racisme dat op vele fronten nog steeds gevoerd wordt een historische context mee.
Een groot pluspunt is dat de illustrator de huidskleur van Rosa Parks en haar medestrijders diepbruin heeft weergegeven. Dit is gewoonlijk een type en tone van huidskleur die vaak ontbreekt en onzichtbaar is in kinderboeken2. Klein detail is daarbij wel dat alle mensen die afgebeeld zijn als Afro-Amerikaanse burgers zo’n beetje in dezelfde kleur zijn weergegeven als Rosa met minimale verschillen, terwijl terwijl ‘zwart’ geduid als huidskleur in werkelijkheid vele tinten door haar diverse en gemixte afkomsten kent. De Surinaamse strips Stimofo van Darryl Veldman doen bijvoorbeeld heel bewust recht aan deze diversiteit in kleur en zijn een toonbeeld van hoe divers je ‘zwart’ kunt representeren in het beeldmateriaal van kinderboeken.
Voor een prentenboek dat juist geëmancipeerde vrouwen neer wilt zetten, is het jammer dat de leidende actieve emancipatoire rol van Rosa een klein beetje ontkracht wordt in het biografische kader achter in het boek door te stellen dat ze ‘pas‘ actief werd in de burgerrechtenbeweging toen ze haar man Raymond Parks leerde kennen. Daar had wat mij betreft beter het woordje ‘en‘ in plaats van ‘pas’ kunnen staan. Een kleine redactionele ingreep had meer recht aan de emancipatoire strekking van haar levensverhaal gedaan.
Tot slot nog de hamvraag: door wie wordt het verhaal verteld? Ondanks mijn groot enthousiasme over de publicatie van dit prentenboek ontbreken bij de vertelling van dit belangrijke verhaal uit de zwarte geschiedenis, makers van kleur. Rosa Parks is niet geschreven, geïllustreerd en vertaald door mensen van kleur die zélf de emancipatoire zwarte geschiedenis en andere verhalen willen en kunnen vertellen (en vertalen) die over henzelf gaat3. Dat is nog een gemiste belangrijke stap die de uitgeverij bij de Nederlandse vertaling had kunnen maken om de kinderboekenwereld ook aan de makerskant diverser en inclusiever te maken.
Specificaties
Rosa Parks | Auteur Lisbeth Kaiser | Illustrator Marta Antelo | Nederlandse vertaling Antje Schoehuys-Blaak| Uitgeverij De Vier Windstreken | Nederlands | 1e druk | EAN 9789051167832 | verkrijgbaar vanaf 8 juli 2020 | gebonden hardcover | 34 pagina’s | adviesleeftijd 6+ | € 14.50 |
1Dat Rosa Martin Luther King inspireerde tot de Montgommery-busboycot wordt helaas niet expliciet genoemd.
2Hoofdpersonages met een hele donkere huidskleur zijn vaak afwezig en onzichtbaar in kinderboeken. Komen ze er wel in voor, dan is het vaak in een bijrol óf ze worden als stereotype en als karikaturen neergezet.
3Steeds meer Nederlandse kinderboekenuitgeverijen zijn zich hiervan bewust en handelen hiernaar. Uitgeverijen die hierbij hulp kunnen gebruiken en hun kennis willen vergroten kunnen een deskundigheidstraining van Spinzi volgen: een leesmethode en training die je blik opent en de deskundigheid op diversiteit en inclusie in kinderboeken en jeugdliteratuur bevordert.
Spinzi - Emancipatie, representatie en diversiteit in kinderboeken 