Tag: Gender (sekse)

Genderstereotiep en sekse rolbevestigend beeld- en tekstmateriaal in kinderboeken

Gepubliceerd op door Kim BlackburnEen reactie plaatsen

In 2011 schreef ik mijn bachelorthesis Genderstereotiep en sekse rolbevestigend beeld- en tekstmateriaal in kinderboeken. Hierin presenteerde ik naast mijn literatuuronderzoek, extracurriculair de resultaten van mijn verkennend onderzoek naar de representatie van rolmodellen in AVI-kinderboeken in relatie tot gender en sekse. Vrij Nederland publiceerde in 2014 een artikel op basis van deze thesis en mijn toenmalige vers opgerichte kinderboekwinkel Spinzi, gespecialiseerd in emancipatie en diversiteit in kinderboeken.

Desondanks zijn inmiddels ruim 7 jaar later, stereotype representaties en nauw gedefinieerde rollen op basis van de seksen in een groot deel van het Nederlandse AVI-leesaanbod in de klaslokalen van het primair onderwijs (po) en in (school)bibliotheekcollecties nog immer ongewijzigd. Met AVI-kinderboeken leren kinderen doorgaans in het po technisch lezen. Dat betekent dat daarmee institutioneel via taalvorming inherent impliciet eenzijdige beeldvorming aan jonge kinderen wordt meegegeven over de personages in deze kinderboeken en hoe zij gerepresenteerd worden (als zij er al in bestaan).

Ik pleit daarom sterk voor een opschoning van AVI- en kinderboekencollecties – het letterlijk wegdoen van verouderde titels – zodat er fysieke ruimte ontstaat in de boekenkasten en collecties van (school)bibliotheken voor de aanschaf en uitbreiding van moderne kinderboeken waarmee het totaalaanbod diverser en inclusiever wordt.

Lege boekenplanken verlangen immers om opnieuw gevuld te worden en daarin kan gericht en doelmatig geselecteerd worden.

Wie geïnteresseerd is in hoe de stereotype representatie van genderrollen in kinderboeken eruit ziet, kan voor een algemeen beeld de samenvatting hieronder erop naslaan. Ben je daarnaast geïnteresseerd in een educatieve workshop zodat je voortaan stereotype representaties kunt herkennen in kinderboeken? Of zoek je advies bij de samenstelling en aanvulling van een diverse en inclusieve kinderboekencollectie of kinderboekencollectie van de (school)bibliotheek, dan kun je natuurlijk verblijvend contact opnemen via het contactformulier.

Samenvatting
Onderzoek naar de representatie van genderstereotiep en sekse-rolbevestigend beeldmateriaal in kinderlectuur werd aan het begin van de jaren ‘70 voor het eerst gepresenteerd door Weitzman, Eifler, Hokada & Ross (1972) vanwege de veronderstelde impact die het heeft op het bevestigen en versterken van genderstereotiepe ideeën onder kinderen. De conclusie luidde dat vrouwelijke en mannelijke personages op genderstereotiepe wijze in kinderboeken geportretteerd worden (Weitzman et al, 1972). Sindsdien stellen verschillende wetenschappers dat de representatie van genderstereotiep en sekse-rolbevestigend beeld- en
tekstmateriaal in kinderboeken hardnekkig is gebleken door de jaren heen
(Anderson & Hamilton, 2005; Collins, Ingoldsby & Dellman, 1984; Crabb &
Bielawski, 1994; Diekman & Murnen, 2004; Turner-Bowker, 1996; Poarch &
Monk-Turner, 2001).

In Nederland is de aandacht voor genderstereotiep kinderboekenmateriaal onopgemerkt gebleven en op het moment van schrijven (red.) is onderzoek naar genderstereotiepe inhoud van Nederlandse kinderboeken nog niet uitgevoerd. Deel II van dit onderzoek bestaat daarom uit een verkennende inhoudsanalyse met betrekking tot de representatie van genderstereotiep of sekse-rolbevestigend beeld- en tekstmateriaal in kinderboeken.

In totaal zijn er 18 AVI-kinderboeken geanalyseerd, bestaande uit 39 (38.6%) vrouwenpersonages en 62 (61.4%) mannenpersonages. De resultaten van de inhoudsanalyse tonen aan dat er in de AVI-boekenselectie sprake is van genderstereotiep en sekse-rolbevestigend beeld- en tekstmateriaal op basis van de seksen.

In genderstereotiepe dimensies zoals persoonlijkheid, de distributie van sociale rollen en sekse stereotiepe activiteiten worden de personages op basis van hun sekse verschillend gerepresenteerd. Zo worden bijvoorbeeld vrouwen uitsluitend gerepresenteerd als huismoeders en basisschooljuffen, terwijl mannen gerepresenteerd worden in diverse beroepen en vaak uitgesloten worden van huishoudelijke activiteiten en opvoedingstaken. Jongens daarentegen worden het sterkst gestereotypeerd op het hebben van genderstereotiepe mannelijke eigenschappen en het bezigen van sekse stereotiepe activiteiten. Aanbevelingen voor verder onderzoek naar genderstereotiep en sekse- rolbevestigend beeld- en tekstmateriaal in kinderboeken worden besproken.

Uit: Genderstereotiep en sekse-rolbevestigend beeld- en tekstmateriaal in kinderboeken. Een literatuuronderzoek en inhoudsanalyse. Kim Blackburn, Bachelorthesis Pedagogische Wetenschappen, 1e beoordelaar dr. Henny Bos, Universiteit van Amsterdam, 2011, 75 pagina’s. De volledige scriptie is (gratis) opvraagbaar via het contactformulier.

Het artikel van Vrij Nederland vind je hier.

Uitgelicht: De boer en de dierenarts (4+) – Pim Lammers en Milja Praagman

Gepubliceerd op door Kim BlackburnEen reactie plaatsen

Ongeveer een jaar geleden debuteerde Pim Lammers als kinderboekenschrijver succesvol met het allereerste Nederlandse transgender prentenboek Het varkentje dat een lammetje is, dat Milja Praagman voor hem illustreerde. Het zelfstandige vervolg hierop – De boer en de dierenarts – werd gisteravond warmhartig door het duo gepresenteerd in het OBA Theater van Amsterdam. Officieel is het prentenboek vanaf a.s. donderdag verkrijgbaar in de boekhandels en winkels. Online is De boer en de dierenarts al te koop.

spinzi_weblog_boer_en_dierenarts_milja_praagman_pim_lammers
Illustratie: Milja Praagman (uit: De boer en de dierenarts, 2018)

Een boer en een dierenarts die verliefd op elkaar zijn. Geef het verhaal aan volwassenen en het wordt al gauw een beladen en politieke kwestie waarvan iedereen wel iets vindt. Geef het verhaal aan Pim Lammers en Milja Praagman en het wordt een warmhartig, eenvoudig liefdevol verhaal waarvan je alleen maar kunt glimlachen.

Want hoe vertel je eigenlijk iemand dat je verliefd op hem bent als je van het verlegen soort type mens bent? Of, hoef je dat misschien niet altijd helemaal alleen te doen? Daarover gaat De boer en de dierenarts: verliefd en verlegen zijn, de kluts kwijt raken en vrienden die je daarbij helpen. Dat het om een boer en een dierenarts gaat wordt als een vanzelfsprekend gegeven in het verhaal meegenomen. Precies, zoals het hoort.

De boer en de dierenarts is geen expliciet pleidooi voor meer diversiteit in kinderboeken. Op heel natuurlijke wijze worden gendercliches en stereotyperingen van sekserollen gewoonweg gepasseerd. Schrijver en illustrator slagen er wederom in om het verhaal van complexiteit te ontdoen, net zoals zij hebben gedaan bij het Lammetje dat een varkentje is.

De boer en de dierenart is een heerlijk prentenboek om lekker knus samen uit te lezen en ook heel geschikt om aan een groep kinderen of klassikaal voor te lezen zodat er op een spontane veilige wijze over gender en verliefdheid met elkaar gesproken kan worden.

Geschikt voor iedereen vanaf 4 jaar en ouder.

De Boer en de dierenarts |4+ |Pim Lammers en Milja Praagman |Uitgeverij de Eenhoorn | 2018

Tip: kijk ook eens naar het Lammetje dat een varkentje is (4+) van hetzelfde schrijvers-illustrator duo.

Het lammetje dat een varkentje is (3+) – Pim Lammers & Milja Praagman

Gepubliceerd op door Kim Blackburn1 reactie

het-varkentje-dat-een-lammetje-is
Illustratie: Milja Praagman (2017)

Aankondiging

Pim Lammers  en Milja Praagman presenteren op vrijdag 24 februari het eerste Nederlandse transgender-prentenboek: ‘Het lammetje dat een varken is’.

Waar: OBA Theater in de Centrale OBA, Oosterdokskade 143
Wanneer: vrijdag 24 februari, aanvang: 20.00, inloop vanaf 19.30
Toegang: gratis
Reserveren is gewenst en kan via: hetlammetjedateenvarkenis@gmail.com
Na afloop: borrel en boekverkoop
Facebook event: link

Het boek wordt feestelijk gepresenteerd: Pim Lammers leest voor uit het boek en wordt samen met Milja Praagman geïnterviewd door schrijver Edward van de Vendel. Live muziek wordt verzorgd door muzikant a balladeer, bekend om zijn verhalende liedjes met de meest uiteenlopende teksten.

——————————————————–
Over Het Lammetje dat een varken is:
Een wit-roze verhaal over jezelf zijn.
In de wei grazen de schapen in hun mooie, witte trui. In de poel liggen de varkens. Ze rollen door de modder. Dan zit er opeens een lammetje in de modder. Dat vinden de schapen en de varkens maar raar. ‘Ik ben een varkentje,’ zegt het lam. Dat is toch gek? Of niet?

Schrijver Pim Lammers schreef voor zijn eerste kinderboek een bijzondere tekst over jezelf zijn – hoe moeilijk dat kan zijn, maar vooral hoe belangrijk dat is. Auteur en illustrator Milja Praagman maakte eerder al prachtige kinderboeken zoals Ontbillenbijt en Nog 100 nachtjes slapen. Voor Het lammetje dat een varken is maakte ze hartverwarmende illustraties.

Pim Lammers & Milja Praagman | Het lammetje dat een varken is | €13,95 | Prentenboek 3+ | Uitgeverij de Eenhoorn | verschijnt: 31 januari 2017

‘Er bestaan toch geen zwarte prinsesjes?’

Gepubliceerd op door Mirjam van der Zee2 reacties

Foto Mylo Freeman, door: Macy Raven

Mylo Freeman is aan de Rietveld Academie opgeleid tot illustratrice, en bij het grote publiek vooral bekend om haar prentenboeken over Prinses Arabella, al maakte ze ook tal van andere boeken. Haar vader is Amerikaans, haar moeder Nederlandse.

Prinses Arabella is een groot succes, ook internationaal; de Nigeriaanse druk is net verschenen, en wordt verspreid door het hele land. Onlangs werd het prentenboek Prinses Arabella en de Sint gepresenteerd – reden voor een ontmoeting met deze bijzondere vrouw. Waarom maakt ze kinderboeken en creëerde zij Prinses Arabella?

Ooit vertelde iemand Mylo over een klein Surinaams meisje genaamd Jahkini. Zij kreeg de rol van prinses toebedeeld in een schooltoneelstuk, maar zij weigerde pertinent. ‘Er bestaan toch helemaal geen zwarte prinsesjes?’, was haar antwoord. Nadat Mylo dit verhaal hoorde, besloot zij hier meteen iets mee te doen. Er moest een prentenboek komen over een zwart prinsesje! Dat werd prinses Arabella, een donker prinsesje met een sterke wil.

Inmiddels is er een hele serie Arabella-boeken verschenen, met zelfs een theater- en muziekvoorstelling. Arabella zou zich ook perfect lenen voor een animatieserie voor de kleintjes. Wat niet is kan nog komen…!

Ik zag Mylo Freeman voor het eerst ‘in het echt’ bij Sinterklaas Curated, een middag in de Verhalenkamer in Amsterdam Noord. Een aangename, gemoedelijke middag voor de presentatie van progressieve sinterklaasverhalen met nieuwe Pieten. Mylo is een opvallende verschijning. Lang, mooi, maar vooral: ze lijkt in balans, komt over als een sterke vrouw die goed weet wat ze wil en hoe ze dat gaat bereiken. We spraken af in haar atelier in Amsterdam, een prettige, lichte ruimte, met als eye catcher een prachtige verzameling donkere barbies.

Het wonderlijke is, dat Nederland al decennia lang multicultureel is, maar dat er maar weinig kinderboeken verschijnen die je divers kunt noemen. Bijna alle kinderboekenkinderen zijn blank. Als er al kinderen met een donkerder kleurtje in voorkomen dan spelen zij zelden de hoofdrol, of wordt het verhaal thematisch aangepakt.

Gewoon leuke, spannende boeken over kinderen met een multiculturele achtergrond zijn er maar weinig. Deels wordt de doelgroep nauwelijks door uitgevers bereikt, terwijl de interesse er wel degelijk is. Je bereikt hen alleen op andere plekken. Via de scholen, of zoiets als het Prinsen & Prinsessen Project dat plaatsvond tijdens de Kinderboekenweek 2014 in het Bijlmer Theater. Zet een tafel met boeken neer op een plek waar men toch al komt, en er blijkt heel veel belangstelling. Juist voor kinderen die normaal níet met kunst en boeken in aanraking komen is dat heel belangrijk. Zeker nu bibliotheken moeten bezuinigen of zelfs sluiten.

Kinderboeken moeten het land in! Dit vraagt alleen een andere manier van kijken naar ‘de markt’, waar boekhandels en uitgeverijen vaak nog wat traditioneler zijn in werkwijze en verkoopkanalen. Overigens zijn deze boeken beslist niet alleen bedoeld voor kinderen met een donkerder tintje. Het is belangrijk dat álle kinderen zichzelf gespiegeld zien, en kennismaken met een ruimere wereld.

“Kinderen hebben de behoefte aan zowel spiegels als ramen. Veel gekleurde kinderen zien de wereld alleen via ramen en zij hebben spiegels nodig. Andere kinderen zien alleen spiegels en zij moeten de wereld ook door ramen leren zien.” – Sharron McElmeel

Mylo las eens voor in Amsterdam Osdorp uit haar prentenboek Prinses Arabella en Prins prinses-arabella-en-prins-mimoenMimoen. Als daar iets te doen is, komen er veel moeders met Marokkaanse roots met hun kinderen. Eén van de kinderen werd helemaal blij toen hij de illustratie zag van de moeder van Mimoen: “Kijk mama, dat ben jij!”

Niet alleen met boeken als die over Prinses Arabella werkt Mylo Freeman actief aan het vergroten van de diversiteit in kinderboeken. Zij is momenteel coach van een project in Antwerpen, waarbij 10 schrijvers gekoppeld zijn aan 10 illustratoren, om te komen tot 10 prentenboeken over een keur aan Antwerpse, multiculturele kinderen en hun belevenissen. Deze boeken worden in een box aangeboden aan scholen en bibliotheken.

Nog vóór je woorden leert, word je geconfronteerd met beelden. Om je heen, hoe je gezin en huis eruitzien, maar ook via prentenboeken, televisie en dergelijke. Die beelden zijn vormend, het zijn zaadjes die bepalen hoe jij later de wereld ervaart, wat je normaal vindt en als prettig of juist beangstigend ervaart. Laat die eerste zaadjes in de ziel positief zijn, en veelomvattend. Dat maakt de wereld er alleen maar mooier op!

Wil je meer informatie over Mylo Freeman? http://www.mylofreeman.com