Het vuistdikke naslagwerk 1001 en vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis krijgt zoals eerder op Spinzi besproken haar vervolg. Nu, met de uitdaging 1001 vrouwen uit de 20ste eeuw te portretteren.
Maak alvast kennis met het leven van verschillende autonome vrouwen uit de 20e eeuw via het orale woord van onder meer: Niña Weijers (Laurie Langenbach), Dione de Graaff (Atje Keulen-Deelstra) en Marjan Schwegman (Jacoba van Tongeren).
Organisatie: Stichting 1001-vrouwen
Presentatie: Hadassah de Boer
Muzikale omlijsting: DJ Isis, Doris Hochscheid en Jetta Starreveld
Johanna van Castilië (1479-1555) uit: 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis (2013)
Twee jaar geleden uitgekomen, doch immer relevant. Het vuistdikke naslagwerk, 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, is vooralsnog misschien wel het mooiste boek denkbaar als het gaat om een ode aan en verdieping in autonome, krachtige vrouwen. Boek of naslagwerk zijn zelfs duidingen die hier de dekking niet laden. Tien jaar deed historica Els Kloek er over met haar redactieteam, meer dan driehonderd auteurs en velen anderen, om dit levenswerk te voltooien. Het resultaat? Prachtige portretten van bekende en minder bekende vrouwen, overgeleverd uit de middeleeuwen tot en met de twintigste eeuw.
Uiterst zorgvuldig zijn de lemmata opgetekend en de rubrieken gelukkig niet clichématig. Naast de adel, elite en politiek, dicht- en letterkunde is bijvoorbeeld ook gekozen voor avontuur en sensatie (denk aan dievegges). Kleine symbolen categoriseren en sieren de 1001 lemmata die je vertellen in welke dimensie(s) van het sociaal maatschappelijk leven het historisch vrouwenfiguur een emancipatorische weg plaveide, dan wel opzien baarde.
Van uitvoering tot indeling, van symboolgebruik tot registers, van de bijna miljoen woorden tot en met de bijna duizend afbeeldingen, van de vrouwen die geadopteerd zijn door de crowdfunders tot zelfs de vermelding van welke historische vrouwen het niet haalden: er is weinig aan dit boek dat niet voelt als kloppend. De enige ongemakkelijke vraag welks dierbare vriendin verontwaardigd opwierp toen ik haar dol enthousiast 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis liet zien, was: waar zijn de zwarte vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis?
Het register op rubriek biedt numeriek gezien enig antwoord. Welgeteld zijn dat in de middeleeuwen 0, in de zeventiende eeuw 14, in de achttiende eeuw 13, in de negentiende eeuw 6 en in de twintigste eeuw 4 vrouwen uit de koloniën. Dat is relatief gezien niet veel. Wellicht dat een verklaring voor deze onderrepresentatie gelegen ligt in de historisch verankerde positie van zwarte vrouwen in de Nederlandse geschiedenis, alsmede het ontbreken van historisch gedocumenteerde gegevens hieromtrent. Els Kloek, zal het weten.
Sinds maart 2014 werkt Kloek overigens met haar team aan een vervolg op 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, nu met de uitdaging 1001 vrouwen uit de 20ste eeuw te portretteren. Wellicht treffen we hierin meer aandacht voor emancipatie en etniciteit.
Toch ben ik, gevoelig voor het geromantiseerd verleden, verknocht en verkocht aan dit boek en haar verhalen. Gelijk de ongekende hoge oplagen van de IKEA en de Bijbel, zou je wensen dat iedereen 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis in huis heeft. Bij mij ligt zij naast mijn bed. Op mijn nachtkastje, waar via de lemmata de sporen van ons verleden en de eigenzinnige vrouwen die daarin iets hebben betekend in de denkbeeldige vijvers van het voorstellingsvermogen weer tot leven komen.
Specificaties
Titel: 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis
Samengesteld door: Els Kloek, met medewerking van Anna de Haas
Beeld onderzoek: Fernie Maas
Uitgeverij: Vantilt, Nijmegen
Eerste druk: februari 2013, 2e druk maart 2013, 3e druk oktober 2013
ISBN: 978 94 6004 1419
Kopen: (liefst) bij je lokale boekhandel of bol
Koning & Koning (Linda de Haan & Stern Nijland, 2000)
Maria Popova maakte een mooie selectie Engelstalige LGBT kinderboeken. LGBT staat voor lesbian, gay, bi-sexual en transgender. Oftwel, een kinderboekenlijst waarin gepoogd wordt stereotypen en taboes aangaande gender (sekse) te doorbreken.
Ook de van Nederlands naar Engels vertaalde Koning en Koning staat er tussen, van Linda de Haan en Stern Nijland. Koning en Koning is een kunstzinnig prentenboek waarin de prins uiteindelijk met een prins trouwt. De oude koningin die met pensioen wilt praat met consumptie, de prins heeft haast geen haar, prinsessen zijn lang en iel of juist klein en dik. Duidelijk wordt in Koning en Koning naast gender ook afstand genomen van hedendaagse (Disney) schoonheidsidealen.
Maar, genoeg daarover. Voor opvoeders, pedagogen en leraren die hun kinderen ook maatschappelijk verantwoorde (niet stereotype) Engelstalige kinderboeken willen aanbieden is de selectie van Popova een informatief vertrekpunt.
In Nigeria lopen de black empowerende poppen Queens of Africa volgens de laatste media berichten beter dan haar witte voorganger Barbie. Via deze poppen zouden meisjes in Afrika trots op hun huidskleur en cultuur gemaakt kunnen worden. Dit laatste niet op z’n minst met ook de 6-delige kinderboekenserie Queens of Africa.
Het feestelijk eren van de ‘zwarte schoonheid’ (c.q. black beauty) betekent voor de oprichter van Queens of Africa, Taofick Okoya, ook het cultureel erfgoed van Nigeria met de meisjes te vieren. De kinderboekenserie Queens of Africa is daar een voorbeeld van.
In Nederland is de Afrikaanse koninginnenserie (Engelstalig) via bol te bestellen.
Queens of Africa Book 1: Queen Amína of Zaria
Queens of Africa Book 2: Queen Makeda
Queens of Africa Book 3: Queen Moremi
Queens of Africa Book 4: Queen Esther
Queens of Africa Book 5: Queen Idia
Queens of Africa Book 6: Madam Tinubu
Heb je een Queens of Africa boek gelezen? Wil je er iets over vertellen of er naar aanleiding daarvan één of meer recenseren bij Spinzi? Deel je ervaring met anderen en laat het ons weten.
Mylo Freeman is aan de Rietveld Academie opgeleid tot illustratrice, en bij het grote publiek vooral bekend om haar prentenboeken over Prinses Arabella, al maakte ze ook tal van andere boeken. Haar vader is Amerikaans, haar moeder Nederlandse.
Prinses Arabella is een groot succes, ook internationaal; de Nigeriaanse druk is net verschenen, en wordt verspreid door het hele land. Onlangs werd het prentenboek Prinses Arabella en de Sint gepresenteerd – reden voor een ontmoeting met deze bijzondere vrouw. Waarom maakt ze kinderboeken en creëerde zij Prinses Arabella?
Ooit vertelde iemand Mylo over een klein Surinaams meisje genaamd Jahkini. Zij kreeg de rol van prinses toebedeeld in een schooltoneelstuk, maar zij weigerde pertinent. ‘Er bestaan toch helemaal geen zwarte prinsesjes?’, was haar antwoord. Nadat Mylo dit verhaal hoorde, besloot zij hier meteen iets mee te doen. Er moest een prentenboek komen over een zwart prinsesje! Dat werd prinses Arabella, een donker prinsesje met een sterke wil.
Inmiddels is er een hele serie Arabella-boeken verschenen, met zelfs een theater- en muziekvoorstelling. Arabella zou zich ook perfect lenen voor een animatieserie voor de kleintjes. Wat niet is kan nog komen…!
Ik zag Mylo Freeman voor het eerst ‘in het echt’ bij Sinterklaas Curated, een middag in de Verhalenkamer in Amsterdam Noord. Een aangename, gemoedelijke middag voor de presentatie van progressieve sinterklaasverhalen met nieuwe Pieten. Mylo is een opvallende verschijning. Lang, mooi, maar vooral: ze lijkt in balans, komt over als een sterke vrouw die goed weet wat ze wil en hoe ze dat gaat bereiken. We spraken af in haar atelier in Amsterdam, een prettige, lichte ruimte, met als eye catcher een prachtige verzameling donkere barbies.
Het wonderlijke is, dat Nederland al decennia lang multicultureel is, maar dat er maar weinig kinderboeken verschijnen die je divers kunt noemen. Bijna alle kinderboekenkinderen zijn blank. Als er al kinderen met een donkerder kleurtje in voorkomen dan spelen zij zelden de hoofdrol, of wordt het verhaal thematisch aangepakt.
Gewoon leuke, spannende boeken over kinderen met een multiculturele achtergrond zijn er maar weinig. Deels wordt de doelgroep nauwelijks door uitgevers bereikt, terwijl de interesse er wel degelijk is. Je bereikt hen alleen op andere plekken. Via de scholen, of zoiets als het Prinsen & Prinsessen Project dat plaatsvond tijdens de Kinderboekenweek 2014 in het Bijlmer Theater. Zet een tafel met boeken neer op een plek waar men toch al komt, en er blijkt heel veel belangstelling. Juist voor kinderen die normaal níet met kunst en boeken in aanraking komen is dat heel belangrijk. Zeker nu bibliotheken moeten bezuinigen of zelfs sluiten.
Kinderboeken moeten het land in! Dit vraagt alleen een andere manier van kijken naar ‘de markt’, waar boekhandels en uitgeverijen vaak nog wat traditioneler zijn in werkwijze en verkoopkanalen. Overigens zijn deze boeken beslist niet alleen bedoeld voor kinderen met een donkerder tintje. Het is belangrijk dat álle kinderen zichzelf gespiegeld zien, en kennismaken met een ruimere wereld.
“Kinderen hebben de behoefte aan zowel spiegels als ramen. Veel gekleurde kinderen zien de wereld alleen via ramen en zij hebben spiegels nodig. Andere kinderen zien alleen spiegels en zij moeten de wereld ook door ramen leren zien.” – Sharron McElmeel
Mylo las eens voor in Amsterdam Osdorp uit haar prentenboek Prinses Arabella en Prins Mimoen. Als daar iets te doen is, komen er veel moeders met Marokkaanse roots met hun kinderen. Eén van de kinderen werd helemaal blij toen hij de illustratie zag van de moeder van Mimoen: “Kijk mama, dat ben jij!”
Niet alleen met boeken als die over Prinses Arabella werkt Mylo Freeman actief aan het vergroten van de diversiteit in kinderboeken. Zij is momenteel coach van een project in Antwerpen, waarbij 10 schrijvers gekoppeld zijn aan 10 illustratoren, om te komen tot 10 prentenboeken over een keur aan Antwerpse, multiculturele kinderen en hun belevenissen. Deze boeken worden in een box aangeboden aan scholen en bibliotheken.
Nog vóór je woorden leert, word je geconfronteerd met beelden. Om je heen, hoe je gezin en huis eruitzien, maar ook via prentenboeken, televisie en dergelijke. Die beelden zijn vormend, het zijn zaadjes die bepalen hoe jij later de wereld ervaart, wat je normaal vindt en als prettig of juist beangstigend ervaart. Laat die eerste zaadjes in de ziel positief zijn, en veelomvattend. Dat maakt de wereld er alleen maar mooier op!
Het vuistdikke naslagwerk 1001 en vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis krijgt zoals eerder op Spinzi besproken haar vervolg. Nu, met de uitdaging 1001 vrouwen uit de 20ste eeuw te portretteren.
Mimoen. Als daar iets te doen is, komen er veel moeders met Marokkaanse roots met hun kinderen. Eén van de kinderen werd helemaal blij toen hij de illustratie zag van de moeder van Mimoen: “Kijk mama, dat ben jij!”
Spinzi - Emancipatie, representatie en diversiteit in kinderboeken 