Tag: nieuw cultureel narratief

Sinterklaas Curated – 5 Sinterklaasboeken die je wel wilt voorlezen aan je kinderen

Gepubliceerd op door Kim Blackburn1 reactie

Elk jaar maak ik in november op Spinzi de balans op van progressieve moderne Sinterklaasboeken die door de jaren heen gepubliceerd zijn in Nederland. In 20017 is daar merkwaardig genoeg maar een enkele titel bijgekomen: Het huis van Sinterklaas door Naomi Tieman (verhaal) en Marieke Nelissen (illustraties), Gottmer, 2017.

Daarom tip ik dit jaar uit de volledige lijst 5 Sinterklaasboeken die je wel wilt voorlezen aan je kinderen. Ze zijn gescreend op tekst en beeld en bevatten geen raciale koloniale karikaturen van Zwarte Piet.

1# De vrienden van Sinterklaas (4-8 jaar) – Sjoerd Kuyper en Harmen van Straaten

de vrienden van sinterklaas
De vrienden van Sinterklaas – Sjoerd Kyper (verhaal) & Harmen van Straat (illustraties), Uitgeverij Hoogland & Van Klaveren, 2014

In De vrienden van Sinterklaas zijn de pieten geen knechten maar vrienden van Sinterklaas. Als Broes ontdekt dat zijn vader een van de vrienden van Sinterklaas is, is hij super trots. Als vanzelfsprekend lopen de pieten rond geschminkt in allerlei kleuren en in eigen huidskleur.

Geschikt voor kinderen van 4-8 jaar.

2# Het kleinste pietje (4-8 jaar) – Sjoerd Kuyper en Harmen van Straaten

kleinste pietje
Het kleinste pietje, Sjoerd Kuyper (verhaal), Harmen van Straaten (illustraties), Uitgeverij Hoogland & Van Klaveren, 2015

Het kleinste Pietje is het zelfstandige vervolg op De vrienden van Sinterklaas waarin de raciale karikatuur Zwarte Piet niet meer voorkomt. Met Zwarte Piet is eerder al in De vrienden van Sinterklaas afgerekend: ouders, tantes en ooms zijn de vrienden van Sinterklaas en in die hoedanigheid herkenbaar verkleed als pieten zonder zwarte schmink, rode lippen of gouden oorbellen. Uiteraard lopen ook in Het kleinste pietje de pieten als vanzelfsprekend rond in hun natuurlijke huidskleur of vrolijk gekleurde schmink.

Geschikt voor 4-8 jaar.

#3 Prinses Arabella en de Sint (3-6 jaar) – Mylo Freeman

prinses arabella en de sint 01
Uit: Prinses Arabella en de Sint, Mylo Freeman, Uitgeverij de Eenhoorn, 2014

Over het kleurrijke prentenboek Prinses Arabella en de Sint van Mylo Freeman heb ik eerder al lof geschreven in Sinterklaastradities schoongewassen en zo nog wat metaforen (2014). In Prinses Arabella en de Sint komen geen zwarte pieten voor. Onder het ogenschijnlijk speelse en lichtvoetige verhaal gaan grappige metaforen schuil die verwijzen naar de verandering van de traditionele Sinterklaasviering zonder zwarte pieten.

Geschikt voor 3-6 jaar.

#4 CD Snelle piet ging uit fietsen (3-7 jaar) – Mathilde Santing en Geertje Aalders

snelle piet ging uit fietsen
Snelle Piet ging uit fietsen, Mathilde Santing (tekst) met co-auteurs Koos Meinderts en Thijs Borsten en Geertje Aalders (illustraties), Uitgeverij Gottmer, 2014

Liedjesprentenboek + CD met 18 nieuwe en aangepaste zwarte piet-vrije Sinterklaasliedjes. Op de album-cover siert een wit pietje met roetveegsproetjes op haar gezicht

Geschikt voor 3-7 jaar.

#5 De pieten maken het bont (3-6 jaar) – Pimm van Hest en Nynke Talsma

de pieten maken het bont
De pieten maken het bont, Pimm van Hest (tekst) en Nynke Talsma (illustraties), Uitgeverij Clavis, 2014

In dit vrolijke prentenboekverhaal zijn de pieten bont geschminkt en komen geen zwarte pieten voor.

Geschikt voor 3-6 jaar.

Extra (lees)tips: Sinterkaasboeken zonder pieten
Kijk voor Sinterklaasboeken waar in het geheel geen (zwarte) pieten voorkomen ook eens naar Pom ti Dom en Sinterklaas (Kim van Kooten & Noelle Smit).

Uitgelicht beeld uit: Prinses Arabella en de Sint (Mylo Freeman, 2014)

Het allereerste progressieve Sinterklaasboek: Het Pietenboek (1989)

Gepubliceerd op door Kim BlackburnEen reactie plaatsen

Het allereerste progressieve sinterklaasboek werd in 1989 door kinderboekenauteur Arend van Dam geschreven. Voorafgaand schrijf Van Dam in 1984 de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) aan over de representatie van zwarte piet in het Sintnicolaasprogramma voor kinderen. De kinderboekenschrijver doet in zijn brief de suggestie om naast zwarte pieten ook andere kleurenpieten in het programma te betrekken vanwege de raciale connotaties. Hierop ontvangt hij d.d. 1 maart 1984 een beleefde brief terug van het NOS maar de suggestie wordt onvermeld niet aangenomen.*10435594_10152838497223766_553408670856177876_n

Daarom maakt Van Dam in 1989 niet alleen zijn eerste kinderboek maar ook het allereerste Sinterklaasboek – Het Pietenboek – waarin het uiterlijk van (zwarte) piet ter discussie wordt gesteld. Op de cover daarvan staan echter nog wel stereotype represenaties van zwarte pieten. Een aangepaste versie wordt in 2000 opnieuw uitgegeven, ditmaal met illustraties van Annette Fienieg en bont geschminkte pieten zonder zwarte pieten op de cover. 

In Het Pietenboek wordt uitgelegd waarom zwarte pieten kwetsend kunnen zijn aan de hand van een vriendschap tussen twee kinderen; Daan en Maura.

Het Pietenboek is alleen nog tweedehands verkrijgbaar maar nog immer relevant. Van vergelijkbare aard voor deze leeftijdscategorie en meer recentelijk uitgeven is De Vrienden van Sinterklaas (Sjoerd Kuyper, 2014), zeer de moeite waard.

* Het zal maar liefst dertig jaren duren voor dat het uiterlijk van zwarte piet in het sinterklaasjournaal tijdelijk (2014) wordt aangepast.

Sinterklaas Curated (2014)

Gepubliceerd op door Kim BlackburnEen reactie plaatsen

Piet in een nieuw cultureel narratief

Prinses Arabella en de Sint (Mylo Freeman, 2014)
Afbeelding uit: Prinses Arabella en de Sint (Mylo Freeman, 2014)

Dit najaar (2014) verschijnen er 7 nieuwe progressieve sinterklaaskinderboeken. Kinderboeken waarin (zwarte) piet in een nieuw cultureel narratief geplaatst wordt.

Het is de eerste keer dat er gelijktijdig meerdere progressieve sinterklaaskinderboeken door verschillende gevestigde kinderboekuitgeverijen aangeboden worden. De nieuwe sinterklaasboeken zijn o.a. gemaakt door bekende (kinderboeken)auteurs zoals Sjoerd Kuyper, Mylo Freeman en Robert Vuijsje.

Zeven nieuwe sinterklaasboeken zijn natuurlijk nog geen wijdverbreide cultuuromslag in de stereotype representatie van etniciteit in kinderboeken te noemen, maar dát ze er komen stemt deze spin hoopvol. Het zijn de eerste stappen naar een nieuw cultureel narratief. Op z’n minst wijzen zij op een eerste significante breuk met de historische representatie van piet als zwarte knecht in Nederlandse kinderboeken sinds 1850*.

Geëngageerde sujetten die willen weten welke kinderboekeninitiatieven er nog meer zijn (geweest) om (zwarte) piet naar een nieuw cultureel narratief te krijgen heb ik een overzicht Sinterklaasboeken zonder zwarte piet aangemaakt welke actueel wordt bijgehouden.

*Vermoedelijk is de eerste verschijning van piet als stereotype zwarte knecht van Sint Nicolaas te herleiden naar het kinderboek Sinterklaas en zijn knecht, geschreven door onderwijzer Jan Schenkman in 1850.